امام رضا ع

علی بن موسی بن جعفر(ع) معروف به امام رضا (148–203ق) هشتمین امام شیعه اثناعشری است. مشهورترین لقب او، رضا است. در حدیثی از امام جواد(ع) آمده است که لقب رضا از سوی خداوند به او داده شده است. او به عالم آل محمد و امام رئوف نیز شهرت دارد.

امام رضا(ع) در سال 183ق، امامت را بر عهده گرفت و 20 سال امام بود. دوره امامت امام رضا با خلافت هارون عباسی (10 سال)، محمد امین (حدود 5 سال) و مأمون عباسی (5 سال) همزمان بود.

امام هشتم تا پیش از سفر به خراسان، در مدینه زندگی می‌کرد. در سال 200 یا 201ق به دستور مأمون به مرو رفت و با تهدید و به اکراه ولایتعهدی او را پذیرفت.

حدیث مشهور سلسلة الذهب در سفر به خراسان، در نیشابور از امام رضا(ع) نقل شده است. این حدیث درباره توحید و شرایط آن است. پس از ورود امام رضا(ع) به خراسان، مأمون برای زیر سؤال بردن مقام و علم او، مناظراتی میان وی و بزرگان ادیان و مذاهب تشکیل داد که برخلاف میل مأمون، سبب برتری امام رضا و اقرار به دانش او شد. بخشی از این مناظرات در کتاب الاحتجاج اثر طبرسی نقل شده است.

براساس نقل مشهور، امام رضا(ع)، آخر ماه صفر سال 203ق در 55 سالگی در طوس به دست مأمون به شهادت رسید و در بقعه هارونیه در روستای سناباد دفن شد. امروزه حرم امام رضا، در مشهد زیارتگاه مسلمانان است.

درباره امام رضا(ع) آثار هنری متعددی اعم از شعر و رمان و فیلم و... تولید و منتشر شده است. در کتاب «مدایح رضوی در شعر فارسی»، قصیده‌هایی از 72 شاعر فارسی زبان در مدح امام رضا(ع) گرد آورده شده است. مجموعه تلویزیونی «ولایت عشق» به کارگردانی مهدی فخیم‌زاده، یکی از مهم‌ترین فیلم‌ها درباره امام رضا(ع) است که در سال 1376ش ساخته شد. تابلوی «یا ضامن آهو» اثر محمود فرشچیان نیز درباره داستان ضمانت امام رضا(ع) برای یک آهو به تصویر کشیده شده است.

کتاب‌های متعددی نیز درباره امام رضا(ع) به زبان‌های مختلف همچون فارسی،‌ عربی، انگلیسی نگارش و منتشر شده است. در کتاب «کتاب‌شناسی امام رضا(ع)» اثر سلمان حبیبی، بیش از هزار کتاب معرفی شده است. الحیاة السیاسیة للامام الرضا(ع) تألیف سید جعفر مرتضی عاملی، حیاة الامام علی بن موسی الرضا(ع): دراسة و تحلیل، اثر باقر شریف قرشی و دانشنامه امام رضا(ع) از جمله این کتاب‌هاست.